ΧΑΜΕΝΤΙΓΙΕ : ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΧΩΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ
Οι Κρυπτοχριστιανοί της Συρίας

Γράφει ο ΘΩΜΑΣ ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΥΣΗΣ

Μέρες που είναι, η σκέψη μου ανατρέχει στα όσα πρωτόγνωρα και συγκλονιστικά
έζησα, μαζί με ομάδα συναδέλφων μου, στο ‘’Κρητικό χωριό’’ Χαμεντίγιε, της
Βορειοδυτικής Συρίας. Ήταν τέτοια εποχή – πριν, φυσικά, ξεσπάσει ο εμφύλιος
πόλεμος στην Αραβική χώρα- όταν επισκεφθήκαμε τη Δαμασκό , συνοδεύοντας
κυβερνητικό κλιμάκιο, που είχε διαβουλεύσεις με τους Σύριους για περαιτέρω
βελτίωση των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων , μεταξύ των δύο χωρών.
Για το Χαμεντίγιε είχαμε ακούσει και διαβάσει πολλά, αλλά ήταν μια πρώτης τάξεως
ευκαιρία να γνωρίσουμε το χωριό-κωμόπολη για τα δικά μας δεδομένα- και τους
κατοίκους του από κοντά.
Χρειάστηκε να παρακάμψουμε το πρόγραμμα και μισθώνοντας ένα μικρό
λεωφορείο φθάσαμε στο χωριό σε περίπου τέσσερις ώρες, διασχίζοντας πολλές από
τις περιοχές, που σήμερα δοκιμάζονται από τον πόλεμο, ή είναι υπό ξένη κατοχή,
όπως το Aleppo (Χαλέπι). Η άφιξή μας στο Χαμεντίγιε διαδόθηκε αστραπιαία και
πολύ γρήγορα περικυκλωθήκαμε από ένα πλήθος κόσμου, που άφησαν τα χωράφια
και ήλθαν, με τα λασπωμένα ρούχα της δουλειάς, για να μιλήσουν μαζί μας, να μας
προσφέρουν ότι είχαν και να μας φιλοξενήσουν στα σπίτια τους.
Αγρότες στο σύνολό τους οι κάτοικοι σε μια πλούσια γη, που παράγει σιτηρά,
φρούτα, λαχανικά και αμύγδαλα.
Φθάσαμε μέχρι σημείου παρεξηγήσεως όταν θελήσαμε να πληρώσουμε τα τσάγια
και τα αναψυκτικά, που ήπιαμε στο μοναδικό καφενείο του χωριού, μετά από σχεδόν
τέσσερις ώρες διαδρομής, μέσα από την έρημο της Συρίας. Δυό με τρεις ώρες
μείναμε όλες και όλες , αλλά κάθε λεπτό της ώρας μας επιφύλασσε και μια ευχάριστη
έκπληξη και ανείπωτη συγκίνηση. Κάθε λεπτό φάνταζε ατέλειωτο!
Μας έβλεπαν και μας αντιμετώπιζαν σαν να ήμασταν η Ελλάδα, με το όνειρο της
οποίας ζούσαν και με τον πόθο να γυρίσουν, κάποια στιγμή, στα μέρη των
παππούδων τους. Μικροί, μεγάλοι μιλούσαν την κρητική διάλεκτο και αρκετοί νέοι,
καλά τα ελληνικά. Βλέπετε το ιντερνέτ αλλά και οι Κυπριακοί Ραδιοφωνικοί και
τηλεοπτικοί σταθμοί ήταν γι αυτούς η καλύτερη δίοδος επικοινωνίας με ό,τι το
ελληνικό.

Οι στιγμές που ζήσαμε πραγματικά ασύλληπτες και μοναδικές. Δεν μπορούσαμε καν
να τις διανοηθούμε. Προσπαθούσαμε να κρύψουμε τη συγκίνησή μας. Αλλά δεν το
πολυκαταφέραμε. Πως μπορούσαμε να μείνουμε ασυγκίνητοι, όταν νέα παιδιά μας
ικέτευαν να πάμε στο σπίτι τους , που ήταν γεμάτα με αφίσες από ελληνικά τοπία,
αφίσες Ελλήνων τραγουδιστών και ποδοσφαιριστών Ολυμπιακού και Παναθηναϊκού
και με τη μουσική να παίζει στη διαπασών τραγούδια της Αλεξίου και του Νταλάρα ;

Ο χρόνος μας περιορισμένος γιατί έπρεπε να πάμε μέχρι την γειτονική πόλη
Ταρτούς, όπου μας περίμεναν άλλες υποχρεώσεις. Ήταν, όμως, αδύνατο να
φύγουμε χωρίς να συναντήσουμε τον ‘’προεστό ‘’του Χαμεντίγιε, ο σεβασμός στον
οποίο ήταν απεριόριστος και αδιαμφισβήτητος από όλους τους κατοίκους. Βλέπετε η
κάθε κοινωνία έχει τους δικούς της κανόνες λειτουργίας. Ως επισκέπτες του χωριού
και μετά την πρωτόγνωρη υποδοχή, δεν θα μπορούσαμε να παρακάμψουμε το
‘’πρωτόκολλο’’, έστω και αν ο χρόνος μας πίεζε ασφυκτικά. Το σπίτι του κυρ Νίκου-
όπως αργότερα μάθαμε ότι ήταν το κρυφό χριστιανικό του όνομα- απείχε λίγα μέτρα
από τη θάλασσα και στον αυλόγυρό του ήταν αισθητή η αύρα της Μεσογείου ενώ ο
θόρυβος των κυμάτων μας έδινε την αίσθηση ότι βρισκόμαστε σε κάποια ελληνική
παραλία.
Ο κυρ Νίκος, που είχε μάθει, ήδη, το μαντάτο μας περίμενε πως και πώς στο
‘’αρχοντικό ‘’ του για να μας δει , να μας ακούσει, μα περισσότερο να μας πει τα δικά
του. Στο περίκλειστο, από υψηλό μαντρότοιχο σπίτι του, μπήκαμε εμείς οι ξένοι και
ελάχιστοι και διαλεχτοί από τους ντόπιους. Το γιατί, το υποψιαστήκαμε αλλά το
συνειδητοποιήσαμε από τη συζήτηση, που κάναμε, στη συνέχεια, μαζί του . Έπρεπε
τα όσα εκεί ειπωθούν- απλά και αυτονόητα για εμάς , όχι όμως για τους συνομιλητές
μας, που βρίσκονταν υπό καθεστώς παρακολούθησης και μερικές φορές
κατατρομοκράτησης- να μη διαρρεύσουν για τον ‘’φόβο των Ιουδαίων’’, ή ορθότερα
των καθεστωτικών.
Η συζήτησε στράφηκε στις συνθήκες διαβίωσης, ανελευθερίας , καταπίεσης και
δυσμενούς μεταχείρισης των κατοίκων του χωριού, που αντιμετωπίζονταν ως ξένο
σώμα για τη Συρία, αν και δηλωμένοι μουσουλμάνοι , με αραβικά ονόματα και
επώνυμα. Και φυσικά, εκτενή χρόνο αφιερώσαμε στην ιστορία και για το πώς
βρέθηκαν από την Κρήτη στο Λίβανο και από εκεί στο Χαμεντίγιε.
Πολύ γρήγορα φάνηκε να κερδίζουμε την εμπιστοσύνη του κ. Νίκου και των
‘’εμπίστων του’’ , οι οποίοι , σημειωτέον, μόνο άκουγαν και δεν μιλούσαν όσο,
μιλούσε ο ‘’άτυπος’’ ηγέτης τους.
Και ενώ πιστέψαμε ότι όλα εξαντλήθηκαν στη συζήτηση και ήλθε η ώρα να
αποχαιρετίσουμε τους οικοδεσπότες, ο κ. Νίκος μας είπε ότι δεν θα πρέπει να
φύγουμε, πριν να δούμε κάτι….. Μας ζήτησε να του υποσχεθούμε ότι, ό,τι δούμε θα
το κρατήσουμε για τον εαυτό μας, τουλάχιστον μέχρι να φύγουμε από τη Συρία. Και
βέβαια, αποσβολωμένοι δώσαμε την υπόσχεσή μας, περιμένοντας εναγωνίως, ποια
ήταν η καινούργια έκπληξη, που μας περίμενε.
Μας οδήγησε σιωπηλός σε ένα από τα πολλά δωμάτια του σπιτιού, στο οποίο δεν
μπορούσε εύκολα, για λόγους ευνόητους, να έχει πρόσβαση ο κάθε επισκέπτης.
Απ έξω, και πριν μπούμε στο δωμάτιο, βλέπαμε ένα φως αδύναμο να τρεμοσβήνει.
Ήταν το φως ενός καντηλιού, μπροστά από ένα εικονοστάσι , με εικόνες του Χριστού
και της Παναγίας. Και δίπλα , η κατάκοιτη γυναίκα του κυρ. Νίκου.
– Έχει πέντε χρόνια, που είναι έτσι, μας λέει και βουρκώνουν τα μάτια του και μαζί με
τα δικά του και τα δικά μας. Προσευχόμαστε καθημερινά να μας δίνει δύναμη ο
Χριστός και η Παναγία…

Τα λόγια δεν έβγαιναν από τα χείλη μας και μόνο με νεύματα απαντούσαμε στο κ.
Νίκο, μέχρι να ξεπεράσουμε το συγκινησιακό σοκ.
-Εμείς ήμασταν και είμαστε Χριστιανοί, έστω και αν εξισλαμισθήκαμε. Και αυτό το
κρατάμε μυστικό, βαθιά μέσα μας. Δεν αλλαξοπιστίσαμε ποτέ. Χριστιανοί ήταν οι
παππούδες, οι πατεράδες μας, χριστιανοί είμαστε και χριστιανοί θα πεθάνουμε,
πρόσθεσε με το βλέμμα του καρφωμένο πάνω μας, σαν να είχε την ανάγκη να πει το
μεγάλο του καημό και να βρει κατανόηση. Του γνεύσαμε συγκαταβατικά και ήταν γι
αυτόν βάλσαμο και λύτρωση ψυχής.
Κάπως έτσι και με την παράκληση από μέρους τους να φιλήσουμε- επιστρέφοντας
στην Ελλάδα- τα ‘’άγια χώματα της Κρήτης’’ και με την ευχή τη δική μας να τους δοθεί
η ευκαιρία να το κάνουν αυτό και οι ίδιοι, επισκεπτόμενοι τη γη των προγόνων τους,
αφήσαμε πίσω το Χαμεντίγιε, αλλά πήραμε μαζί μας μοναδικές στιγμές και
ανεξίτηλες αναμνήσεις, που πολύ δύσκολα θα ξεθωριάσουν από το πέρασμα του
χρόνου.
Η Μεγάλη φυγή από την Κρήτη
Η Αλ Χαμιντιά ή Χαμιντιέ ή Χαμεντίγιε είναι μια κωμόπολη στην παράκτια
γραμμή της Συρίας, 3 χιλιόμετρα από τα σύνορα με το  Λίβανο. Ιδρύθηκε σε
πολύ σύντομο χρονικό διάστημα με επείγουσα διαταγή του  Τούρκου
Σουλτάνου Αμπντουλάχ Χαμίτ Β’, γύρω στο 1897, προκειμένου να
λειτουργήσει ως καταφύγιο για τους  Μουσουλμάνους Κρητικούς, που
εγκατέλειψαν την Κρήτη, όταν το νησί έπαψε να αποτελεί τμήμα της
Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κατά τη φυλετική και θρησκευτική διένεξη μετά
την αναχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το νησί.
Είχαν προηγηθεί οι ταραχές του 1896 και ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του
1897, τον οποίο έχασε η Ελλάδα και αναγκάστηκε τότε να καταβάλλει ως
πολεμική αποζημίωση, το υπέρογκο ποσό των 4.000.000 τουρκικών λιρών,
το οποίο κάλυψε από διεθνή δανεισμό, με δυσβάστακτους όρους.
Πρόκειται για γηγενείς Κρητικούς, που εξισλαμίσθηκαν βίαια, όσο το νησί
βρισκόταν υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τους οποίους οι ντόπιοι
χριστιανοί θεωρούσαν και τους αντιμετώπιζαν ως προδότες. Πράγμα, που
τους ανάγκασε να αναζητήσουν σωτηρία στο Λίβανο και τη Συρία, γιατί η ζωή
τους κινδύνευε.
Το Χαμεντίγιε έχει πληθυσμό περίπου 8000 κατοίκων, των οποίων η
πλειοψηφία ακόμα μιλάει την κρητική διάλεκτο   στην καθημερινότητά τους και
διατηρούν τα ήθη και έθιμα της παλαιάς τους πατρίδας. Όπως έχει γραφτεί, οι
κάτοικοι με τα Αραβικά έρχονται σε πρώτη επαφή στο σχολείο.

Χώρα Συρία
Διοικητική υπαγωγή Νάχιγια Χαμιντιέ
Πληθυσμός 7404

δεδομένα (π • σ • ε )

Το άρθρο ΧΑΜΕΝΤΙΓΙΕ : ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΧΩΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ Οι Κρυπτοχριστιανοί της Συρίας εμφανίστηκε πρώτα στο XIROMERO PRESS – XIROMEROPRESS.GR.